Metoda Scenariuszowa

Czy to w odniesieniu do przedsiębiorstw, czy instytucji publicznych, scenariusze są często stosowanym narzędziem analizy foresightowej. Dlaczego tak jest? Choć doświadczamy jednej teraźniejszości, to nie ma jednej przyszłości. Przyszłość, kiedy już zaczyna przybierać konkretne kształty, staje się teraźniejszością. W średnim i długim horyzoncie czasu wskazanie jednej, najbardziej prawdopodobnej wersji przyszłości jest praktycznie niemożliwe. Z dużą dozą pewności można powiedzieć, że taka prognoza będzie błędna. Dlatego w projekcie Energy 2050 Veolia Energia Polska i 4CF sięgnęły po analizę scenariuszową

Scenariusze przedstawiając prawdopodobne, jednak różniące się między sobą w istotnych aspektach wersje świata jutra, poszerzają perspektywę i dają szersze spojrzenie w przyszłość. Pozwalają zidentyfikować szanse i zagrożenia oraz wskazać obszary, w których możliwe jest wpływanie na rozwój przyszłych wydarzeń, a więc samodzielne kształtowanie przyszłości.

Scenariuszy nie należy rozumieć jako prognoz, z których jedna na pewno się zrealizuje, lecz jako spektrum możliwych wydarzeń, które mogą, chociaż nie muszą zrealizować się w większej lub mniejszej części.

W toku projektu Energia 2050 powstały trzy scenariusze przyszłości sektora energetycznego w Polsce. Stanowiły one efekt wielomiesięcznej pracy badawczo-analitycznej. W projekcie wykorzystano zaawansowane metody analityczne foresightu strategicznego oraz wiedzę ekspertów rynku energii. W procesie tworzenia scenariuszy eksperci proszeni byli o wskazanie najważniejszych obszarów niepewności odnoszących się do polskiego rynku energii w perspektywie roku 2050.

Wzajemne relacje pomiędzy rozstrzygnięciami w zakresie tych obszarów zostały następnie poddane specjalistycznej ocenie, w oparciu o którą wyznaczono klastry łączących się ze sobą zdarzeń. Pozwoliło to na wyłonienie zasadniczych grup rozstrzygnięć spornych kwestii, które to nakreśliły trzy odrębne scenariusze przyszłości sektora energetycznego:

• scenariusz res-topii,
• scenariusz nuclear hot oraz
• scenariusz powrotu węgla.

Dokonując interpretacji treści scenariuszy pamiętać należy, że formułowanie prognoz o wysokim stopniu precyzji jest w zasadzie niemożliwe w trzydziestoletnim horyzoncie czasu.  Prognozy takie obarczone byłyby dużym błędem, którego wielkości nie da się, dodatkowo, oszacować. Wynika to z faktu, że w okresie kilku dekad zachodzić będą zdarzenia o charakterze niepewności, a więc takie których prawdopodobieństwa realizacji nie jesteśmy w stanie określić. Chociaż niektórzy próbują stawiać szczegółowe prognozy (np. poziomu cen energii) w oparciu o różne zgrubne szacunki, to wartość praktyczna takich prognoz bliska jest zeru. Sprzyjają one raczej dezinformacji poprzez fałszywe poczucie posiadania wglądu w przyszłość, niż poszerzaniu horyzontów i odkrywaniu spektrum możliwości, jakie ta przyszłość za sobą niesie. 

Praktyczne znaczenie w analizie przyszłości ma natomiast wskazanie możliwych wariantów zachodzących w otoczeniu doniosłych zdarzeń (tzw. czynników zmian), które będą wpływać na szereg obszarów analizowanego rynku oraz określenie konsekwencji, jakie zdarzenia te niosą za sobą. Pozwala to na zarysowanie obszarów możliwych przekształceń dając stosunkowo najszerszy obraz prawdopodobnych wersji przyszłości. To właśnie podejście przyświecało tworzeniu scenariuszy w projekcie Energia 2050 i pod takim kątem należy je rozpatrywać.